Vai trò của vitamin A trong cơ thể là rất quan trọng, đặc biệt là ở trẻ em, tham gia vào quá trình tăng trưởng và đáp ứng hệ miễn dịch.
Nhiều bậc cha mẹ cho rằng việc bổ sung dinh dưỡng cho con chỉ đơn giản nằm ở việc cho trẻ ăn nhiều thực phẩm bổ dưỡng mà không biết rằng chế độ dinh dưỡng của trẻ phát triển phải đủ các nhóm chất cần thiết của trẻ và cân bằng chúng với hàm lượng vừa đủ. Nếu thiếu một loại vitamin khoáng chất nào đó, sự phát triển của trẻ sẽ bị ảnh hưởng.
Mỗi năm trên thế giới có đến khoảng 500 nghìn trẻ bị mù và khoảng 40 triệu trẻ em bị thiếu vitamin A ở mức độ nhẹ và vừa. Ở Việt Nam có 0,7% trẻ em bị khô mắt do thiếu vitamin A, 70 nghìn trẻ em có triệu chứng thiếu vitamin A, chiếm 9,1% các bệnh nhân suy dinh dưỡng tại bệnh viện.
Thiếu vitamin A là bệnh hay gặp ở trẻ nhỏ hơn 3 tuổi. Thiếu vitamin A làm trẻ chậm lớn, dễ mắc các bệnh nhiễm trùng, tăng nguy cơ tử vong, khô mắt dẫn tới hậu quả mù loà. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc trẻ thiếu vitamin A trầm trọng là do cha mẹ không bổ sung kịp thời nhóm vitamin khoáng chất này vào thực đơn hàng ngày.
Những nguy cơ trẻ gặp phải khi thiếu vitamin A
Vai trò của vitamin A trong cơ thể là rất quan trọng, đặc biệt là ở trẻ em. Vitamin A tham gia vào quá trình tăng trưởng và đáp ứng hệ miễn dịch. Vitamin A kết hợp với một protein đặc hiệu tạo thành Rhodopsin, là hợp chất giúp mắt nhìn thấy mọi thứ trong điều kiện thiếu ánh sáng. Vitamin A tham gia vào quá trình biệt hóa các tổ chức biểu mô như ở da, khí quản, ruột non.
Vì vậy, thiếu vitamin A vô cùng nguy hiểm ở trẻ em, dưới đây là một số hiện tượng thường gặp:
Mắt kém, khô mắt, thậm chí mù lòa
Bởi vitamin A đóng góp vào nhiều quá trình phát triển của cơ thể, nên nếu thiếu vitamin A, trẻ sẽ giảm khả năng thích nghi với bóng tối. Khi thiếu vitamin A, sản xuất các niêm dịch giảm, khô và sừng hóa các niêm mạc (dạ dày, thực quản, phế quản,…) biểu mô kết mạc, giác mạc, tuyến lệ bị sừng hóa dẫn đến khô mắt, khô giác mạc…. Ngoài ra, thiếu vitamin A gây quáng gà ở trẻ nhỏ, nếu trầm trọng có thể dẫn đến mù lòa.
Trẻ nhỏ thiếu vitamin A sẽ dễ mắc các bệnh về mắt.
Trẻ kén ăn, chậm lớn, dễ bị nhiễm khuẩn
Vitamin A tham gia vào quá trình đáp ứng miễn dịch, do đó thiếu vitamin A gây suy giảm miễn dịch, trẻ dễ bị nhiễm khuẩn. Nếu thiếu vitamin A trẻ kém ăn, chậm lớn, thể trạng mệt mỏi, dễ bị nhiễm khuẩn đường hô hấp, rối loạn hệ tiêu hóa. Về các triệu chứng bên ngoài, da trẻ có thể khô tróc, tóc khô dễ gãy.
Thiếu máu ở trẻ em
Ngoài ra, thiếu vitamin A còn có thể gây thiếu máu ở trẻ. Tuy nhiên, vì vitamin A là quá trình hấp thụ và vận chuyển các nguyên tố sắt, nếu thiếu vitamin A sắt không được chuyển hóa, dẫn đến hemoglobin thấp.
Sự phát triển của não bộ bị ảnh hưởng
Thiếu vitamin A có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ của trẻ. Trẻ có thể bị suy giảm trí nhớ, phản ứng chậm chạp… vì vitamin A có thể thúc đẩy sự phát triển của não bộ, cải thiện khả năng nhận thức, tập trung và các chức năng ghi nhớ do vitamin A tổng hợp. Ngoài ra, vitamin A có vai trò quan trọng trong sự tăng trưởng và phát triển của tế bào khỏe mạnh nên giảm đi sự xuất hiện của các tế bào ung thư.
Nếu thiếu vitamin A trẻ kém ăn, chậm lớn, thể trạng mệt mỏi, dễ bị nhiễm khuẩn đường hô hấp, rối loạn hệ tiêu hóa. Về các triệu chứng bên ngoài, da trẻ có thể khô tróc, tóc khô dễ gãy.
Tại sao trẻ lại thiếu vitamin A?
Cha mẹ không xây dựng một chế độ dinh dưỡng hợp lý cho con
Một cuộc khảo sát cho thấy, sự thiếu hụt vitamin A rất phổ biến nhất ở trẻ em Trung Quốc, đến 47,98% tình trạng thiếu vitamin A hiện nay ở trẻ em từ 6 tháng đến 14 tuổi.
Qua khảo sát này, số liệu cho thấy hầu hết các bậc cha mẹ có con bị thiếu vitamin A đều do chế độ dinh dưỡng cho trẻ là không hợp lý tăng cường dinh dưỡng một cách mù quáng. Nhiều phụ huynh không hiểu rằng trẻ có thể ăn no, ăn ngon nhưng vẫn thiếu vitamin A, D và các nhóm khoáng chất khác.
Trẻ có thể bị suy giảm trí nhớ, phản ứng chậm chạp… vì vitamin A có thể thúc đẩy sự phát triển của não bộ, cải thiện khả năng nhận thức, tập trung và các chức năng ghi nhớ do vitamin A tổng hợp.
Trẻ không hấp thụ được vitamin A cho cơ thể
Nhu cầu Vitamin A ở trẻ em là khoảng 300 – 400 μg vitamin A trong 1 ngày (1 đơn vị quốc tế Retinol = 0,3μg Retinol). Vitamin A trong thức ăn được hấp thu ở ruột non, sự hấp thu này cần có muối mật, mỡ, dịch tụy.
Phần lớn vitamin A được chuyển tới gan và được tích lũy ở gan dưới dạng este retinol. Thế nhưng nếu trẻ gặp một số trường hợp như trẻ bị bệnh tiêu chảy kéo dài, mắc các bệnh gan mật: Suy gan, tắc mật, suy dinh dưỡng nặng, mắc các bệnh nhiễm khuẩn: sởi, lỵ… thì cơ thể sẽ không thể tổng hợp đủ vitamin A cần thiết.
Bổ sung vitamin A cho trẻ như thế nào?
Vitamin A trong thức ăn được cơ thể hấp thu khoảng 80% và được dự trữ ở gan 30 – 50%. Vitamin A trong thức ăn có 2 nguồn: Thức ăn động vật như gan, sữa, lòng đỏ trứng gà, cá… dưới dạng retinol dễ hấp thu. Nguồn thứ hai là thức ăn thực vật như trong các loại quả cam, gấc, đu đủ, ớt, hồng,…, các loại rau sẫm màu như rau ngót, rau dền,… dưới dạng tiền vitamin A (β Caroten) khó hấp thu hơn.
Cha mẹ có thể bổ sung vitamin A qua đường uống liều cao cho trẻ.
Chắc hẳn cha mẹ nào cũng biết tới chuyện “ăn cà rốt sáng mắt”, vì cà rốt chứa nhiều vitamin A. Nhưng trên thực tế, cà rốt chứa caroten, nhưng khả năng nó chuyển hóa thành vitamin A là rất nhỏ, và hầu như không thể chuyển hóa thành vitamin A, vì vậy đừng dung nạp quá nhiều cho trẻ sẽ có hại nhiều hơn có lợi.
Ngoài đường ăn uống, vitamin A còn được chỉ định qua đường uống và đường tiêm theo hướng dẫn của bác sĩ nếu trẻ thiếu vitamin A trầm trọng. Đa số trẻ em đều cần được uống vitamin 6 tháng/ lần để phòng chống bệnh thiếu vitamin A.
Bác sĩ Lê Ngọc Hồng Hạnh, bệnh viện Nhi Đồng 2.
Vai trò của vitamin A đối với sự phát triển của trẻ?
Vitamin A có vai trò quan trọng trong điều chỉnh sự phát triển của hệ cơ xương, giúp trẻ phát triển cân đối, cao lớn, khỏe mạnh. Vitamin A tuyệt đối cần thiết cho hoạt động của mắt, về khả năng nhìn ban ngày cũng như ban đêm
Vitamin A còn giúp bảo vệ da và niêm mạc, tránh khô da, khô mắt, giúp vết thương mau lành, bảo vệ niêm mạc đường hô hấp, niêm mạc ruột và đường tiết niệu. khi thiếu vitamin A cơ thể dễ mắc bệnh đường hô hấp, dễ rối loạn tiêu hóa hơn…
Vitamin A cần thiết cho quá trình phiên mã gene (bộ máy di truyền) và cho sự hoạt động chính xác của hệ miễn dịch giúp bảo vệ cơ thể trước nguy cơ nhiễm trùng các bệnh đường hô hấp, tiêu hóa, viêm tai giữa, sởi… và gần đây các nhà khoa học còn phát hiện vitamin A giúp phòng ngừa ung thư hiệu quả.
Trong suốt thai kỳ, đứa bé cần vitamin A để có thể phát triển các cơ quan. Thiếu vitamin A có thể là nặng thêm các triệu chứng tự kỷ ở trẻ có tiền căn rối loạn phổ tự kỷ.
Dấu hiệu nhận biết trẻ thiếu vitamin A là gì?
Theo Tổ chức Y Tế Thế Giới WHO, 190 triệu trẻ em dưới 6 tuổi bị thiếu vitamin A, tập trung ở khu vực châu Phi và Đông Nam Á.
Thiếu vitamin A gây tình trạng giảm thị lực vào buổi chiều và tối mà chúng ta vẫn hay gọi là quáng gà. Thiếu vitamin A liên tục gây bệnh khô mắt, về lâu dài có thể gây tổn hại giác mạc mắt nặng nề dần và dẫn đến mù vĩnh viễn.
Thiếu vitamin A còn làm giảm sức đề kháng, làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh và từ đó tăng tỉ lệ tử vong do bệnh tật ở trẻ em, đặc biệt là bệnh sởi và tiêu chảy nhiễm trùng. Ngoài ra biểu hiện thiếu vitamin A còn có trẻ em chậm lớn, dễ mắc bệnh truyền nhiễm đường hô hấp, bệnh trứng cá, da tóc móng khô giòn, vết thương chậm lành,
Bổ sung vitamin A liều cao mỗi 6 tháng được WHO khuyến cáo dùng cho trẻ từ 6 tháng đến 59 tháng tuổi, vì cơ thể có khả năng dự trữ vitamin A và sử dụng dần. Bổ sung vitamin A cho trẻ đúng liều lượng theo tuổi thường không gây bất kỳ tác dụng phụ đáng kể nào, một sốt phản ứng nhẹ như bứt rứt, đau đầu, sốt, tiêu chảy, nôn ói,
Phòng ngừa và điều trị thiếu trẻ vitamin A thế nào? Bác sĩ gợi ý một số món ăn giúp mẹ bổ sung vitamin A cho con hiệu quả?
Cha mẹ có thể phòng ngừa trẻ thiếu vitamin A thông qua 2 cách sau:
– Dinh dưỡng, thức ăn hàng ngày
Có 2 nguồn cung cấp vitamin A là từ động vật và thực vật:
Gan động vật chứa rất nhiều vitamin A nên chỉ cần một lượng ít trong bữa ăn. Ngoài ra vitamin A nguồn gốc động vật còn có trong dầu cá, ví dụ cá hồi, lòng đỏ trứng và các sản phẩm từ sữa béo như bơ, phô mai.
Tiền Vitamin A nguồn gốc thực vật bao gồm những loại chứa beta caroten như cà rốt, bí đỏ, khoai lang, quả mơ, xoài, đu đủ, và dưa lưới. Vitamin A còn được tìm thấy trong các loại rau có lá màu xanh đậm như rau chân vị hoặc cải xoăn, rau muống, rau ngót, lá và bông cải xanh…
Vitamin A tan trong dầu, vì vậy trong chế độ ăn của trẻ cần có đủ chất béo để giúp vitamin A hấp thu được dễ dàng.
– Viên uống vitamin A và thực phẩm bổ sung có chứa vitamin A
Trẻ em dưới 5 tuổi được bổ sung vitamin A liều cao mỗi 6 tháng nằm trong chiến lược phòng chống thiếu vi chất dinh dưỡng và đã trở thành hoạt động thường niên trên khắp các tỉnh thành ở Việt Nam.
Ngoài ra có rất nhiều thực phẩm chức năng, thuốc dinh dưỡng có chứa vitamin A mà mọi gia đình có thể dễ dàng tiếp cận.
Tuy nhiên, hấp thu quá liều có thể dẫn tới ngộ độc vitamin A, có thể gây buồn nôn, vàng da, dị ứng, chứng biếng ăn, nôn mửa, nhìn mờ, đau đầu, tổn thương cơ và bụng, uể oải và thay đổi tính tình. Nếu hấp thu quá nhiều vitamin A trong thời gian dài sẽ dẫn đến hủy calci trong xương, gây nên tình trạng loãng xương.
Tuy nhiên tình trạng ngộ độc vitamin A chỉ xảy ra khi hấp thu vitamin A ở dạng retinoit (nguồn gốc động vật và loại đã tạo thành trước), còn đối với tiền chất của vitamin A là carotenoit (trong thực vật) thì bạn có thể sử dụng thoải mái mà không sợ quá liều. Phụ nữ mang thai được khuyên bổ sung vitamin A dưới dạng tiền chất beta caroten để tránh quá liều vitamin A.
Nguồn: Eva
Nguồn: Chuyện Vợ Chồng
0 Nhận xét